مطالعه توجه (attention) با نظر به تغییرات هورمون های جنسی قبل و پس از بلوغ و یائسگی در انسان

مقدمه: یافته ها نشان می دهند که سطوح هورمون های تخمدانی با افزایش سن و در طول زندگی بانوان در حال تغییر بوده و هم چنین در مراحل مختلف چرخه قاعدگی به شدت در نوسان است. با توجه به حضور گیرنده های استروژن و پروژسترون در مغز، این هورمون ها می توانند عملکردهای شناختی مهمی مانند حافظه، یادگیری، حل مسأله و ... را تحت تأثیر قرار دهند. در مطالعه ی حاضر این فرضیه مورد بررسی قرار می گیرد که تغییرات جنسی همراه با تغییرات سن در جنس ماده بر روی توجه در سطوح مختلف اثر می گذارد و افزایش سن به ویژه در محدوده یائسگی دارای اثر منفی بر ویژگی های توجه می باشد. روش کار: در این تحقیق سه گروه مورد مطالعه قرار گرفتند: گروه اول شامل هفده دختر سالم نابالغ (11- 9 سال)، گروه دوم شامل پانزده بانوی جوان سالم ( 25- 20 سال) با چرخه ی قاعدگی منظم و گروه سوم شامل هفده بانوی یائسه ( 55- 45 سال)، که به صورت داوطلبانه در این آزمایش شرکت کرده اند. در شروع جلسه اول به آزمودنی ها دستورالعمل هایی برای آزمون شناختی استروپ و ant داده شد علاوه بر این وضعیت خلقی شرکت کنندگان به وسیله ی پرسش نامه ی اشپیل برگر مورد ارزیابی قرار گرفت. عملکرد آزمودنی های گروه دوم به وسیله آزمون های استروپ و ant سه مرتبه مورد سنجش قرار گرفت: ابتدای مرحله ی فولیکولی ( روزهای 3- 2 چرخه ی قاعدگی)، مرحله ی تخمک گذاری(روز 14 چرخه ی قاعدگی) و میانه ی مرحله لوتئال( روزهای 22- 21 چرخه ی قاعدگی). بلافاصله پس از هر جلسه یک نمونه خون به منظور هورمون سنجی برای استروژن، پروژسترون، lh و fsh جمع آوری شد. عملکرد آزمودنی ها در گروه اول و سوم تنها در یک جلسه مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس از هر کدام یک نمونه خون جمع آوری شد. نتایج: نتایج آزمون استروپ مبین آن است که نمره ی تداخل در کودکان نابالغ و بانوان یائسه به طور معناداری بزرگتر از گروه بالغین جوان در مراحل مختلف چرخه قاعدگی بود(p<0.01 ). نمره ی اختلاف در شبکه ی هشدار، در کودکان نابالغ به طور معناداری بزرگتر از سایر گروه ها بود(p<0.01 ). نتایج آزمون ant نشان داد که تفاوت معنی داری در عملکرد شبکه جهت یابی بین گروه های نابالغ تا یائسه وجود نداشت. نمره اختلاف در شبکه کنترل اجرایی در کودکان نابالغ به طور معناداری بزرگتر از سایر گروه ها بود(p<0.001 )، هم چنین نمره اختلاف در شبکه کنترل اجرایی در میانه مرحله لوتئال چرخه قاعدگی به طور معناداری کوچکتر از سایر گروه ها بود(p<0.001 ). میزان هورمون استرادیول در سرم خون کودکان نابالغ به طور معناداری کمتر از گروه بالغین جوان و بانوان یائسه بود(p<0.001 ). میزان هورمون پروژسترون در سرم خون بانوان یائسه به طور معناداری بیشتر از سایر گروه ها بود(p<0.001 ). میزان هورمون lh به طور معناداری در سرم خون بانوان یائسه بیشتر و در سرم خون کودکان نابالغ کمتر از سایر گروه ها بود(p<0.001 )، هم چنین سطح هورمون lh در گروه بالغین جوان در مرحله تخمک گذاری به طور معناداری بیشتر از مراحل دیگر چرخه ی قاعدگی بود(p<0.01 ). میزان هورمون fsh در سرم خون بانوان یائسه به طور معناداری بیشتر از سایر گروه ها بود(p<0.001 ). بحث: این نتایج پیشنهاد می کنند که سطوح پایین هورمون استروژن می تواند عملکرد شبکه ی توجه در سطوح هشدار و کنترل اجرایی را در آزمون ant و عملکرد توجه در آزمون استروپ را در کودکان نابالغ تحت تأثیر قرار دهد. هم چنین سطوح پاین هورمون استروژن و بالا بودن میزان هورمون های lh و fsh می تواند بر روی عملکرد توجه در آزمون استروپ در بانوان یائسه اثر بگذارد، اگرچه نیاز به تحقیقات بیشتر می باشد. کلمات کلیدی: استروپ، استروژن، پروژسترون، توجه، چرخه قاعدگی، هشدار، جهت یابی، کنترل اجرایی